فعالیت غرب که از رسانه‌ها و سازمان‌های غیردولتی در کشورهای مستقل مشترک‌المنافع حمایت مالی می‌کند، از تفکر دوگانه اورولی پیروی می‌نماید. این پندار مبتنی بر این است که جنگ، صلح است و جهل، قدرت. بدین ترتیب، برای غرب، رسانه‌های وابسته به حمایت مالی آنها، مستقل هستند و روس‌هراسی، هویت ملی است و ترویج دگرباشان جنسی، سلامت عمومی.

کمیته مربوطه پارلمان قرقیزستان هفته گذشته در قرائت دوم لایحه سازمان‌های غیرانتفاعی را تصویب کرد که باید فعالیت این گونه سازمان‌ها در قرقیزستان را تنظیم کند. این لایحه را 19 نماینده مجلس پیشنهاد کردند. آنها می‌خواهند کار سازمان‌های غیرانتفاعی و غیردولتی را تا حد امکان شفاف کنند. از آنها خواسته می‌شود که به طور منظم منابع مالی خود را گزارش دهند و تراکنش‌های مالی آنها یک راز تجاری نباشد. اعمال مفهوم «سازمان غیرانتفاعی که وظایف یک نماینده خارجی را انجام می‌دهد» نیز مطرح شده است.

بسیاری از فعالان حقوق بشر با این لایحه مخالف هستند و استدلال می‌کنند که این لایحه «حاوی مقررات تبعیض‌آمیز مغایر با اصول اساسی دموکراتیک است» و در صورت تصویب، فعالیت سازمان‌های غیرانتفاعی، از جمله شعب و دفاتر نمایندگی سازمان‌های غیردولتی خارجی که در قرقیزستان فعالیت می‌کنند، به طور چشمگیری محدود می‌کند.

چرا مقامات به قانونی نیاز دارند که «مغایر با اصول اساسی دموکراتیک» است؟

پروژه‌های زیادی در قرقیزستان وجود دارد که عمدتاً با کمک‌های مالی از سوی کمک‌کنندگان خارجی – بنیاد سوروس، USAID، Sigrid Rausing Trust، NED (موقوفه ملی برای دموکراسی) و دیگران – وجود دارد. این سازمان‌ها هر ساله گزارش‌هایی را درباره پروژه‌هایی که تأمین مالی می‌کنند، منتشر می‌کنند. اغلب آنها فقط مبالغ کلی را ارائه می‌کنند، بدون اشاره دقیق به هزینه‌ها، اما حتی آنها حاوی چیزهای جالب زیادی هستند.

توجه ما به پروژه‌هایی جلب شد که در آنها بیشترین مبالغ مشخص شده بود. اخیرا اولویت به فعالیت‌های مربوط به جستجوی فساد احتمالی در ارگان‌های دولتی، خشونت خانگی و حمایت از حقوق جامعه دگرباشان جنسی داده شده است. با این وجود، به عنوان مثال، بخش «مراقبت‌های بهداشتی» جایگاه خاصی در فعالیت بنیاد سوروس دارد. آیا این کار نجیب است؟ بلی، اما مبلغ چشمگیری در این بخش (بیش از 200 هزار دلار) به سازمان‌هایی مانند "Labrys" و "Kyrgyz Indigo" داده می‌شود که از حقوق همجنس‌گرایان زن و مرد، دوجنسه‌ها، تراجنسی‌ها، غیرجنسی‌ها و بیناجنسی‌ها حمایت می‌کنند. یعنی در بخش «سلامت عمومی» کمک‌های بلاعوض از جمله به سازمان‌های غیردولتی که روی مسائل دگرباشان جنسی در قرقیزستان کار می‌کنند، داده می‌شود.

بسیاری از مردم قرقیزستان سازمان غیردولتی لابریس را به دلیل راهپیمایی که 8 مارس 2019 در بیشکک به مناسبت روز جهانی زن برگزار کرد، می‌شناسند. آن روز برخی از معترضان پرچم‌های رنگین‌کمانی و بنرهایی را در حمایت از حقوق دگرباشان جنسی به دست داشتند و این امر خشم عمومی را برانگیخت و حتی باعث یک تجمع در نزدیکی شهرداری و درخواست استعفای شهردار بیشکک شد که اجازه برگزاری رژه افتخار همجنس‌گرایان را داده بود. آن زمان شهرداری خودش را توجیه می‌کرد و می‌گفت هیچ کس نمی‌دانست که این اتفاق می‌افتد، زیرا مجوز فقط برای راهپیمایی در دفاع از حقوق زنان صادر شده بود.

در آن زمان، این رویداد توسط خبرگزاری Azattyk، بخش قرقیزی رادیو آزادی تحت کنترل دولت ایالات متحده (که به عنوان یک عامل خارجی در فدراسیون روسیه شناخته می‌شود) پوشش داده می‌شد. این اولین بار نیست که لابریس چنین رویدادهایی را سازماندهی می‌کند. به عنوان مثال، سال 2011، راهپیمایی آن در حمایت از افراد دگرباش جنسی توسط خبرگزاری Kloop.kg که یکی دیگر از دریافت‌کنندگان کمک مالی غرب است، تبلیغ شد.

انتشار خبر برگزاری راهپیمایی در دفاع از حقوق افراد دگرباش جنسی در بیشکک در سایت Kloop.kg در سال ۲۰۱۱

انتشار خبر برگزاری راهپیمایی در دفاع از حقوق افراد دگرباش جنسی در بیشکک در سایت Azattyk در سال ۲۰۱۹

آیا همه چیز به هم گره خورده است؟

قابل درک است که نمایندگان سازمان‌های حقوق بشری مانند لابریس در سال 2012 از فیلم مستند هلندی «من مسلمان و همجنسگرا هستم» حمایت کردند، با وجود اینکه مردم از تصمیم برگزارکنندگان جشنواره برای نمایش فیلمی با این عنوان خشمگین شدند. برای درک اینکه این نام مسلمانان را ناراحت می‌کند، نیازی به متخصص بودن ندارید. سازمان‌دهنده آن جشنواره فیلم، بنیاد عمومی جنبش حقوق بشر «بیر دویْنو - قرقیزستان» بود.

واکنش بسیاری از مردم، از جمله قادر مالیکوف، الهیات‌شناس محترم کشور، هیچ تأثیری بر برگزارکنندگان نداشت. آنها به اعلام نمایش فیلم در جشنواره ادامه دادند. آنگاه رحمت الله اِگِم‌بِردی‌یِف مفتی وقت چاره‌ای جز اقامه دعوی نداشت و دادگاه آن فیلم را افراطی اعلام و نمایش آن را ممنوع کرد و در نتیجه بسیاری از فعالان حقوق بشر، از جمله لابریس در دفاع از این فیلم صحبت کردند.

مدافعان ایده و خود برگزارکنندگان جشنواره فیلم چگونه به هم مرتبط هستند؟ این را حداقل در یکی از گزارش‌های سازمان غیردولتی بریتانیایی Sigrid Rausing Trust می‌توان دید که شامل هم برگزارکنندگان جشنواره فیلم و هم کسانی است که از آنها دفاع کردند. به قول معروف، شاید تصادفی بیش نیست ...

جالب اینجاست که آنچه بیان شده است، باز هم با واقعیت مطابقت ندارد. جنبش حقوق بشر «بیر دوینو - قرقیزستان» که با کمک‌های بلاعوض غرب وجود دارد، مأموریت خود را حمایت از حقوق و آزادی‌های بشر می‌نامد، اما این تنها کاری نیست که انجام می‌دهد. به عنوان مثال، این سازمان غیردولتی با هزینه سفارت آمریکا به طور منظم آموزش‌هایی را سازماندهی می‌کند، از جمله برای نمایندگان زن شوراهای محلی و رهبران زن جوامع از تمام مناطق قرقیزستان. به آنها آموزش داده می‌شود که چگونه درخواست‌های کمک‌های مالی غربی را به درستی تهیه کنند.

اسکرین شات از اعلام برگزاری ۲۶ ترنینگ از صفحه «بیر دوینو – قرقیزستان» در اینستاگرام

اسکرین شات از تجمع «بیر دوینو – قرقیزستان» با درخواست «توقف تجاوز نظامی به اوکراین»

همین فعالان حقوق بشر تظاهراتی را در رو به روی سفارت روسیه برگزار کردند و خواستار «توقف تجاوز نظامی به اوکراین» شدند (با مشارکت FIDH که توسط بنیاد سوروس، کمیسیون اروپا و وزارت خارجه کشورهای غربی تأمین می‌شود).

تولِقان اسماعیلوا، رئیس «بیر دوینو – قرقیزستان» از دستور کار غربگرایانه در فضای پساشوروی حمایت می‌کند. برای مثال، اکنون عکس‌های زیادی با پرچم اوکراین در صفحات او در شبکه‌های اجتماعی وجود دارد، اما زمانی که دستور کار اعتراضات در بلاروس بود، از مخالفان بلاروس حمایت می‌کرد. او از بازدیدها و قدردانی خود از سفارت اوکراین با شعارهای ملی‌گرایانه صحبت می‌کند، در مورد کمک‌های خود به تاتارهای کریمه، «که از تجاوز روسیه و اشغال کریمه آسیب دیده‌اند» می‌گوید، ابتکارات سفارت آمریکا در قرقیزستان را ترویج می‌کند و داستان‌هایی درباره شکل‌گیری جامعه مدنی اوکراین به اشتراک می‌گذارد و می‌گوید، باید تجربه کشوری را آموخت که مانند قرقیزستان دوران توتالیتاریسم را از سر گذرانده است.

تولِقان اسماعیلوا با طرفداران مخالفین دولت بلاروس

تولِقان اسماعیلوا با طرفداران دولت اوکراین

سخنان تولِقان اسماعیلوا در مورد کمک به تاتارهای کریمه پس از تجاوز روسیه

سخنان تولِقان اسماعیلوا علیه دولت‌های قرقیزستان و روسیه در حمایت از اوکراین

در ضمن، تولقان اسماعیلوا مترجم مقاله «از دیکتاتوری تا دموکراسی» جین شارپ است. این مقاله مجموعه‌ای از روش‌های مبارزه بدون خشونت علیه قدرت است که در جریان انقلاب‌های رنگی در الجزایر، یوگسلاوی، اوکراین، گرجستان، مصر، سوریه و غیره استفاده شد.  دولت آمریکا از طریق بنیادها و سازمان‌های خود در انتشار این مقاله که در آستانه تظاهرات لاله‌ها در قرقیزستان، بیش از 6 هزار نسخه از آن چاپ شد، کمک کرد.

به جشنواره فیلم مستند حقوق بشری برگردیم. «بیر دوینو - قرقیزستان» مرتبا از آن برای پیشبرد روایت‌های تبلیغاتی غربی استفاده می‌کند. به عنوان مثال، سال 2014، این سازمان حقوق بشر سعی کرد فیلم اوکراینی «20. بیست شهادت در مورد روز عطف رویارویی در میدان کی‌یف» و سال 2022، فیلم گرجستانی- فرانسوی «مارا» (در مورد انتخابات ریاست جمهوری در بلاروس در سال 2020 و اعتراضات بعدی) و فیلم اوکراینی- لتونیایی- آلمانی «این باران هرگز پایان نخواهد یافت» (درباره جنگ در سوریه و اوکراین) را نشان دهد و در جشنواره سال 2023، فیلمی از کارگردان ایتالیایی «یادداشت‌هایی از زمان جنگ» (درباره جنگ در اوکراین) به نمایش درآمد.

همه این فیلم‌ها از نمایش خارج شدند و تولقان اسماعیلوا به نمایندگی از این سازمان حقوق بشری از طریق رسانه‌ها و سازمان‌های غیردولتی مثلا «مستقل» که از همان جایی که خود این خانم کمک‌های مالی دریافت می‌کند، مساعدت می‌گیرند، به شدت از این اقدام دولت قرقیزستان انتقاد کرد.

سازمان‌های غیردولتی قرقیزستان که از حقوق دگرباشان جنسی - جنبشی که در روسیه به عنوان افراطی شناخته و ممنوع شده است - دفاع می‌کنند، نه تنها از نظر مالی، بلکه از نظر اطلاعاتی نیز از سوی غرب حمایت می‌شوند. برای مثال، فعالیت‌های سازمان‌های فوق به طور فعال توسط سازمان غیردولتی بین‌المللیAmnesty International  ترویج می‌شود. لازم به ذکر است که به گفته این فعالان حقوق بشر، دلیل افزایش همجنس‌گراهراسی در قرقیزستان سیاست روسیه است که گویا از «برتری» خود در اتحادیه اقتصادی اوراسیا برای این کار استفاده می‌کند.

اسکرین شات از گزارش Amnesty International  

هر چه سروصدا بیشتر باشد، مبلغ بیشتر می‌شود؟

اخیرا صادر جباروف رئیس‌جمهور قرقیزستان در مصاحبه با خبرگزاری «خبر» اظهار داشت که «کمک‌های مالی که در چارچوب پروژه‌های حفاظت از آزادی بیان اختصاص داده می‌شود، برای بدنام کردن مقامات، تحقیر سیاست‌های دولت، تحریک جامعه، شعارهای ضد قانونی اساسی و به طور کلی، انتشار اطلاعات جعلی که تهدیدی برای امنیت ملی است، صرف می‌شود.

وی افزود: «علاوه بر این، حقایقی در مورد ثروتمند شدن خود روزنامه‌نگاران و وبلاگ‌نویسانی وجود دارد که از منابع خارجی کمک مالی دریافت می‌کنند. به عنوان مثال، یکی از سردبیران یک نشریه که کارمندش در میان خبرنگاران بازداشت‌شده است، تنها در سال‌های اخیر، بدون معرفی منابع مالی خود، چندین واحد اموال غیر منقول گران‌قیمت را خریداری کرده است. حقایق مشابه زیادی وجود دارد که توسط مقامات دولتی تأیید شده است».

جباروف با صحبت در مورد کمک‌های مالی که روزنامه‌نگاران برای کار خود دریافت می‌کنند، رسانه‌ها و مبالغ مشخصی را ذکر کرد:

-       سایت factcheck.kg (سردبیر Bolot Temirov) در سال‌های ۲۰۲۲-۲۰۲۰ مجموعاً 142.9 هزار دلار از NED آمریکا دریافت کرد.

-       سایتkloop.media  ۵۸۵،۹ هزار دلار از NED در سال 2021 دریافت کرد.

-       چندین سازمان غیردولتی و خبرنگاران به اصطلاح «مستقل» در همان سال از NED کمک‌های مالی از 90 تا 220 هزار دلار دریافت کردند.

-       به طور کلی، خبرگزاری‌های kloop.media، Mediahub، kaktus.media، PolitKlinika، factcheck.kg، T-Media و تعدادی دیگر سالانه بیش از 600 هزار دلار از اهداکنندگان خارجی دریافت می‌کنند.

-       در مجموع، از سال 2017 تا 2020، NED بیش از 8.47 میلیون دلار به سازمان‌های غیردولتی، روزنامه‌نگاران و وبلاگ‌نویسان قرقیزستان داده است.

دستکاری و رسانه‌های «مستقل»

بیایید روی پلتفرم آنلاین Factcheck.kg تمرکز کنیم. این پروژه نیز توسط سوروس تامین می‌شود. اهداف اصلی بیان شده این سایت تأیید و رد اطلاعات نادرست است، اما در عمل وظیفه آن دستکاری و تبلیغات است. به عنوان مثال، این پلتفرم با «بررسی» سخنان صادر جباروف رئیس‌جمهور قرقیزستان در مورد نیاز به پاسخگویی بیشتر سازمان‌های غیردولتی به دولت به دفاع از این دست سازمان‌ها می‌پردازد و می‌گوید که این سازمان‌ها امروزه نیز گزارش‌های زیادی ارائه می‌دهند و همه فعالیت‌های آنها تا حد امکان شفاف است و اینکه خود لایحه قانون سازمان‌های غیردولتی قرقیزستان 90 درصد از قانون روسیه کپی شده است و در مجموع تأکید می‌کند که بهتر است خود مقامات هزینه‌ها و درآمدهای خود را افشا کنند.

به گفته اِرْکین سازیقوف، سخنگوی سرویس دولتی مالیاتی جمهوری قرقیزستان، سازمان‌های غیردولتی و غیرانتفاعی قرقیزستان فقط یک اظهارنامه سالانه درآمد و هزینه، یعنی اطلاعات خلاصه‌ای را در مورد منابع تامین مالی و اقلام هزینه ارائه می‌کنند. در عین حال، سرویس مالیاتی دولتی چنین سازمان‌هایی را کنترل نمی‌کند، بلکه تنها بستری را برای ثبت فراهم می‌کند. اما Factcheck.kg در این مورد به شکلی دستکاری پنهان است، اگرچه مبارزه با دستکاری به عنوان یکی از اهداف اصلی این پروژه توصیف شده است.

حامیان مالی غربی همیشه از حمایت از رسانه‌های مستقل در قرقیزستان می‌گویند و خود این رسانه‌ها بر «استقلال» خود از مقامات تاکید می‌کنند، در حالی که دریافت مبالغ هنگفت از ساختارهای غربی را آشکار نمی‌کنند. به عنوان مثال، تنها بنیاد «اینترنیوز قرقیزستان» (دفتر نمایندگی Internews Network، سازمان غیردولتی مستقر در کالیفرنیا که از رسانه‌های محلی در سراسر جهان حمایت می‌کند و توسط دولت‌های آمریکا و اتحادیه اروپا تامین می‌شود) 6.5 میلیون دلار به 11 شبکه خصوصی تلویزیونی و رادیویی و نشریه‌های آنلاین اختصاص داد.

این بودجه در چارچوب پروژه Media-K اختصاص یافت که در سال‌های ۲۰۲۰-۲۰۱۷ اجرا شد. یکی از اهداف این پروژه تقویت «استقلال» رسانه‌ها عنوان شده بود. بعداً اینترنیوز این پروژه را برای دو سال دیگر تمدید کرد و در پاییز 2022 مرحله پنج ساله جدید حمایت از رسانه‌های به اصطلاح «مستقل» آغاز شد.

با توجه به موفقیت‌های فازهای قبلی این پروژه، در پایان سال 2022، بودجه آن به 10 میلیون دلار افزایش یافت. شرکای کلیدی یا به عبارت ساده‌تر، دریافت‌کنندگان این پول عبارت بودند از: «انستیتو مدیا پولیسی»، «چِکیت مدیا» (انجمن هفت سایت)، IDEA CA، انجمن رسانه‌های اجتماعی، «سلام مدیا» و «تی مدیا».

فعالیت برخی از رسانه‌ها که قانوناً به عنوان بنیادهای عمومی ثبت شده‌اند، تقریباً توسط سازمان‌های غربی تأمین مالی می‌شود. به عنوان مثال، بر اساس سایت سرویس دولتی مالیاتی، Kloop Media بیش از 8 میلیون صوم به صورت کمک های مالی و کمک‌های داوطلبانه در سال 2022 دریافت کرده است.

این کمک‌های بلاعوض برای چه چیزی هزینه می‌شود؟ به عنوان مثال، کلوپ مدیا مرتبا یک «مدرسه روزنامه‌نگاری» برگزار می‌کرد (که توسط اینترنیوز، انستیتو مدیا پولیسی و سایر دریافت‌کنندگان کمک مالی نیز تبلیغ می‌شد) که در آن کارمندان Kloop.kg به روزنامه‌نگاران تازه‌کار قرقیز تحقیق در مورد فساد و عموماً کار به روش این رسانه را یاد می‌دادند.

بیایید به چند نمونه از نحوه عملکرد Kloop.kg نگاه کنیم. در ماه ژانویه کمیته دولتی امنیت ملی قرقیزستان فایل ضبط شده‌ای از مکالمه تیلِکْمات کورِنوف فعال اجتماعی و امام‌الدین تاشوف کارآفرین درباره برنامه‌های کودتا در قرقیزستان منتشر کرد و چندی بعد Kloop.kg یک مطلب «مستقل» در مورد این موضوع منتشر کرد که در آن به وضوح برای خواننده تاکید کرد: «تاشوف کارآفرین پس از آنکه در یک پیام ویدئویی در مورد ربوده شدنش توسط افسران کمیته دولتی امنیت ملی، ارعاب و اخاذی 100 میلیون صومی از وی صحبت کرد، به تلاش برای کودتا متهم شد». گزیده‌ای از این پیام ویدئویی ارائه شده است که در آن تاشوف در مورد «ربوده شدن»، «تهدید به خانواده» و موارد مشابه صحبت می‌کند.

اما وقتی کار به استدلال‌های کمیته دولتی امنیت ملی می‌رسد، یعنی ویدئویی که در آن تاشوف از طریق تماس تصویری با کورنوف در مورد کودتا در قرقیزستان بحث می‌کند، Kloop.kg از عباراتی مانند «گویا قصد کودتا داشت»، «کمیته دولتی امنیت ملی ضبط به اصطلاح مکالمه را منتشر کرد» و «معلوم نیست که این ضبط چه زمانی انجام شده است» استفاده می‌کند و البته همه چیز با اشارات معمولی در مورد فساد در قدرت خاتمه می‌یابد. این یکی از روش‌هایی است که اغلب توسط غرب به دست سازمان‌های غیردولتی محلی هنگام سازماندهی یک انقلاب رنگی در یک کشور خاص استفاده می‌شود.

در ضمن، بیک‌تور اسکندر، یکی از بنیانگذاران Kloop.kg، در مصاحبه‌ای با رسانه‌های تحت کنترل دولت آمریکا گفت که چگونه جنگ در اوکراین دوباره باعث ایجاد گفتگو در قرقیزستان در مورد انتقال به الفبای لاتین، استعمار، و بازاندیشی در مورد تاریخ کشور و نقش روسیه در آن شد.

بیک‌تور اسکندر

خود بیک‌تور اسکندر، در حالی که در کی‌یف بود، چندین تظاهرات ضد روسی در بیشکک سازماندهی کرد و حتی زمانی که مقامات قرقیزستان برگزاری تظاهرات در پایتخت را ممنوع کردند، مردم را تشویق به شرکت در آنها می کرد. کارمندان سایت Kloop.kg به طور فعال در یکی از این تظاهرات ها کار کردند. علاوه بر اینکه آنها تمام روز در کانال تلگرامی خود کاری جز پوشش خبری تجمع بیست نفره و دستگیری آنها (برخلاف تجمع طرفداران روسیه که به درخواست پلیس با آرامش متفرق شدند) انجام ندادند. آنها با معترضان صحبت، از بازداشت‌شدگان حمایت و از آن فضا فیلمبرداری کردند و رینات توخْواتْشین، یکی از بنیانگذاران این نشریه، طبق داده‌های منابع آزاد، حتی یک سخنرانی ضد روسیه و طرفدار اوکراین انجام داد و آن را با شعار ناسیونالیستی اوکراینی به پایان رساند.

خود سردبیر نشریه «پولیت‌کلینیکا» اعتراف می‌کند که این رسانه در واقع زاییده فکر پروژه اینترنیوز است و در میان شرکای آن، یعنی حامیان مالی، بنیاد سوروس، انجمن اروپایی دموکراسی محلی، موقوفه ملی برای دموکراسی آمریکا و دیگران نیز هستند. برخی از رسانه‌های ظاهرا مستقل کمک مالی نهادی نیز برای اهداف مختلف، از اصلاحات گسترده در تحریریه‌ها گرفته تا خرید پهباد، دریافت می‌کنند.

اقتباس از گزارش بنیاد «سوروس – قرقیزستان» برای سال ۲۰۲۱ در مورد کمک مالی نهادی به کاکتوس مدیا

اشاره به خرید پهباد در این گزارش

در نهایت به چه می‌رسیم؟ برخی از رسانه‌ها بودجه قابل توجهی از ساختارهای غربی دریافت می‌کنند، اما خود و یکدیگر را مستقل می‌خوانند. آیا یک سازمان وابسته از لحاظ مالی می‌تواند یک رسانه مستقل باشد؟ این یک پرسش بلاغی است.

بیایید اکنون به چند نمونه از چگونگی پوشش رسانه‌های «مستقل» به موضوعات خاص نگاه کنیم، مثلاً به پیشنهاد دولت در مورد شفافیت بیشتر در فعالیت سازمان‌های غیردولتی. در سال 2021، زمانی که قانونی به تصویب رسید که سمن‌ها باید در مورد وضعیت مالی خود به دولت گزارش دهند، رسانه‌های غربگرا یک تراژدی ساختند و سعی کردند بحث را دامنه‌دار کنند.

مجلس در حال حاضر در حال بررسی اصلاحاتی در این قانون است که بر اساس آن سازمان‌های غیردولتی که به نوعی درگیر سیاست هستند و تلاش می‌کنند بر تصمیمات کشور تأثیر بگذارند، به عنوان «نمایندگان خارجی» معرفی می‌شوند. اما این گونه شفافیت برای سازمان‌های غیردولتی و رسانه‌های مرتبط با بودجه خارجی قابل قبول نیست. آنها این لایحه را رسوایی می‌نامند، مقامات را به دروغگویی متهم می‌کنند، اظهارات بلندی می‌کنند که پس از تصویب این قانون، قرقیزستان به یک «کشور منزوی» تبدیل می‌شود، در سرفصل مقالات از بیکاری پیشگویی می‌کنند، این ابتکار را «مداخله بیش از حد در امور داخلی سازمان‌های غیردولتی» و «عقب‌نشینی اجتناب‌ناپذیر از ارزش‌های دموکراتیک» می‌نامند.

مقاله در مورد به یک «کشور منزوی» تبدیل شدن قرقیزستان در سایت کاکتوس مدیا

مقاله «سازمان‌های غیردولتی ستون فقرات دولت هستند» در سایت پولیت کلینیکا

اگر به کشورهای غربی که مهد دموکراسی تلقی می‌شوند، نگاه کنید، قوانین مشابهی در آنها وجود دارد که بر اساس آن سازمان‌های غیردولتی باید در مورد امور مالی گزارش دهند در آمریکا، فرانسه و فنلاند که سفرای این کشورها در دیدار با صادر جباروف این واقعیت را تأیید کردند. پس اگر کار قوانین مشابه در آمریکا باعث کاهش دموکراسی نمی‌شود، چرا این هنجار سوالات زیادی را در قرقیزستان ایجاد می‌کند؟

روسیه برای همه چیز «مقصر» است

در طول دوره الحاق قرقیزستان به EAEU، رسانه‌های طرفدار غرب به طور فعال نظرات مخالفان ادغام اوراسیا را منتشر کردند. آنها در مقالات خود استدلال کردند که قرقیزستان از پیوستن به EAEU سود چندانی نخواهد داشت، اما ضرر زیادی خواهد داشت.

مقاله در مورد ضعیف‌تر شدن اقتصاد قرقیزستان به دلیل پیوست به اتحادیه اقتصادی اوراسیا

مصاحبه با یک کارشناس قرقیز که می‌گوید اتحادیه اقتصادی اوراسیا قرقیزستان را به یکی از استان‌های عقب‌مانده روسیه تبدیل خواهد کرد

برای مثال، خبرگزاری «کلوپ» مطالب تحلیلی دویچه وله را منتشر کرد که در آن یکی از کارشناسان «از دست دادن استقلال و انزوا از بقیه جهان» را برای قرقیزستان پیش‌بینی کرد. تحلیلگران دیگر از کاهش شدید صادرات مجدد، افزایش قیمت کالاها و دیگر چیزهای ترسناک صحبت کردند.

اما در عمل هیچ کدام از این پیش‌بینی‌ها محقق نشد. برعکس، قرقیزستان سود قابل توجهی از مشارکت در EAEU دریافت می‌کند. به عنوان مثال، طی 8 سال عضویت این کشور در EAEU، تولید ناخالص داخلی آن 2.3 برابر و حجم صادرات آن 2 برابر، صادرات برق از روسیه به قرقیزستان 7.9 برابر افزایش یافته و شرایط کار و زندگی برای مهاجران قرقیز در روسیه بهبود یافته است.

با این حال، رسانه‌های طرفدار غرب علاقه‌ای به موفقیت‌های ادغام اوراسیا ندارند. به عنوان مثال، مطالب مربوط به نشست EAEU در بیشکک تحت عنوان «واردات دیکتاتوری در پس‌زمینه عبارات کلی» است.

واردات دیکتاتوری در پس‌زمینه عبارات کلی: کارشناسان در مورد نشست اتحادیه اقتصادی اوراسیا در بیشکک

تیتر پر سروصدای دیگری با سخنان یکی از کارشناسان موقوفه کارنگی برای صلح بین‌المللی آغاز می‌شود: «EAEU به خاک سپرده شد». یعنی رسانه‌های به نام «مستقل» عموماً از جنبه‌های مثبت قرقیزستان چشم‌پوشی می‌کنند، اما در عین حال، با دستکاری، به دنبال برخی معایب ادغام اوراسیا هستند و آنها را تا حد توان برجسته می‌کنند.

قانون رسانه‌ها

وقتی صحبت از قانون رسانه‌ها شد که بر اساس آن بنیادهای عمومی باید به عنوان رسانه‌ها ثبت نام شوند، گیرندگان کمک مالی قاطعانه با آن مخالفت کردند. به عنوان مثال، «کاکتوس مدیا» با سرلوحه قرار دادن صاحبان فروشگاه‌های اینترنتی در تلاش است تا نگرش منفی عمومی نسبت به این لایحه ایجاد کند. در مطالب آن، کارآفرینانی که خبرنگاران نظرات آنها را پرسیده اند، اظهار تاسف می‌کنند که باید همراه با رسانه‌ها مجوز بگیرند.

بعید است که مبتکران این لایحه نگران متون در مورد اقلام کمد لباس و چیزهای دیگر بوده باشند. این وضعیت دقیقاً به دلیل منابعی رخ داده که به عنوان بنیادهای عمومی ثبت شده‌اند، اما فعالیت‌هایی را انجام می‌دهند که بیشتر شبیه به فعالیت‌های روزنامه‌نگاری است.

به عنوان مثال، بنیاد عمومی «کلوپ مدیا» را در نظر بگیرید. این سازمان فعالیت‌های خود را با مغایر نبودن با منشور بنیادهای عمومی توجیه می‌کند، زیرا منشور آن روشن بیان می‌کند که «یک بستر اطلاعاتی برای جوانان و سایر نمایندگان جامعه مدنی برای بیان آزادانه عقاید در مورد فرآیندهای اجتماعی- سیاسی و اقتصادی ارائه می‌کند».

با این حال، در گزارش‌های بنیاد سوروس و سایر حامیان مالی، «کلوپ مدیا» به عنوان دریافت‌کننده کمک هزینه در رده رسانه‌ها قرار گرفته است و اگر این پروژه پول می‌گیرد، از جمله به عنوان یک رسانه، پس چرا از ثبت نام برای این فعالیت در قرقیزستان خودداری می‌کند؟

گزارش بنیاد سوروس برای سال ۲۰۲۲ در مورد کمک مالی به رسانه‌های قرقیزستان

در ضمن، دفتر دادستانی بیشکک از دادگاه خواستار انحلال «کلوپ مدیا» شد. به گفته این مقام ناظر، علاوه بر اینکه این سامانه در فهرست دولتی رسانه‌ها قرار ندارد، برخی از نشریات آن حاوی «دستکاری پنهان در افکار عمومی» و «تبلیغ نگرش منفی به منظور منحرف کردن افکار از هنجارها و استانداردهای پذیرفته شده عمومی» است. در دعوی قضایی دادستانی آمده است که در مقالات کلوپ ، کارشناسان اظهاراتی را نیز یافتند که می‌تواند به نفرت قومی منجر شود.

قانون سازمان‌های غیردولتی چگونه ماهیت استانداردهای دوگانه در میان مدافعان حقوق بشر را توضیح خواهد داد؟

بلی، فعالیت‌های سازمان‌های غیردولتی و غیرانتفاعی که در قرقیزستان اغلب به آنها «بنیادهای عمومی» می‌گویند، نوعی فعالیت مانند حمایت از حقوق بشر را نیز در بر می‌گیرد. به هر حال، سازمان‌های غیردولتی برای کارهای خوب ایجاد شده‌اند، نه برای کسب درآمد، از مبارزه برای حقوق نقض شده گرفته تا مراقبت از محیط زیست. با این حال، ماهیت دغدغه‌های این فعالان اجتماعی اغلب مبهم است و مسائل مربوط به حمایت از حقوق بشر استانداردهای دوگانه دارد و ظاهراً به ژئوپلیتیک ختم می‌شود.

از زمان آغاز عملیات ویژه نظامی در اوکراین، فعالانی که کمک‌های مالی آمریکایی دریافت می‌کنند، بارها در نزد سفارت روسیه در قرقیزستان سخنرانی کرده و روسیه را «متجاوز» خوانده‌اند. این درگیری تاریخچه خاص خود را دارد که در این مقاله به آن نمی‌پردازیم. فقط توجه داشته باشیم که حتی یک فعال غرب‌گرا با شروع درگیری فلسطین و اسرائیل با شعار بیرون نیامد.

ضمناً، ایالات متحده و اتحادیه اروپا برخلاف بسیاری از کشورها، اقدامات اسرائیل در نوار غزه را که ساکنان آن محاصره شده بودند، محکوم نمی‌کنند و حتی آن را تأیید می‌کنند و واردات هر گونه محموله، از جمله کالاهای بشردوستانه را کاملاً ممنوع و آب و برق را خاموش کرده‌اند. شاید این موضع توضیح دهد که چرا فعالان حقوق بشر در قرقیزستان که از آمریکا، بریتانیا و کشورهای اروپایی کمک مالی دریافت می‌کنند، در مورد برخی مسائل کر و کور و لال می‌مانند.

به عنوان مثال، با مطالعه Factcheck.kg، مشخص شد که آن فقط یک مطلب در مورد رویدادهای نوار غزه منتشر کرده است که در آن تاکید می‌کند که طرف فلسطینی در مورد اقدامات ارتش اسرائیل دروغ می‌گوید، در حالی که درباره عملیات نظامی ویژه روسیه یک بخش کامل ایجاد شده است.

در نوامبر 2022، نادره نارْماتوا، نماینده پارلمان قرقیزستان، تشدید کنترل بر سازمان‌های غیرانتفاعی و تعیین وضعیت آنها را پیشنهاد کرد. به گفته وی، تنها در بیشکک 18500 سازمان غیردولتی و غیرانتفاعی ثبت شده است و بیشتر آنها با راه‌اندازی یا تأمین مالی اعتراضات مختلف، صرفاً در سیاست دخالت می‌کنند، مقامات دولتی را تحت فشار قرار می‌دهند و مجبور به تغییر تصمیم می‌کنند. علاوه بر این، همه چیز برخلاف مفاد منشور و اساسنامه این سازمان‌ها انجام می‌شود.

پیشنهاد می‌شود که این گونه سازمان‌ها به عنوان شرکت‌کننده در فعالیت‌های سیاسی در قلمرو قرقیزستان به رسمیت شناخته شوند و اگر از خارج از کشور پول دریافت می‌کنند، باید به عنوان «نماینده خارجی» شناخته شوند و گزارش حسابرسی ارائه کنند.

به گفته آسْقات آلاگوزوف، سخنگوی ریاست جمهوری، سخنان رئیس‌جمهور در قورولتای در مورد اینکه سازمان‌های غیردولتی باید گزارش دهند و آشکارا کار کنند به این معنا نیست که مقامات محدودیتی برای کار آنها وضع خواهند کرد. او گفت:‌ «همه NGOها و NPOها مانند گذشته کار خواهند کرد. دولت هیچ تمایلی به مداخله یا ادعای پول آنها ندارد. فقط لازم است که این سازمان‌ها به طور شفاف کار کنند و در گزارش‌های خود به سازمان‌های دولتی مربوطه منابع مالی خود و موارد هزینه آن را مشخص کنند. به عبارت دیگر، مقامات باید بدانند که آیا فعالیت‌های آنها با اهداف تعیین شده در اساسنامه آنها همخوانی دارد یا خیر».

نظر کارشناس

زرینه امیدعلی‌یوا، ناظر سیاسی در گفتگو با خبرنگار «اسپوتنیک» تاکید کرد که در قرقیزستان سازمان‌های غیردولتی وجود دارند که از خارج تامین مالی می‌شوند و روی پروژه‌هایی با هدف تکان دادن پایه‌های سنتی کار می‌کنند. او گفت: «از طریق سازمان‌های غیردولتی، طرز تفکر و زندگی متفاوتی به ما تحمیل می‌شود. ما می‌بینیم که چگونه مردم در تظاهرات و تجمعات مختلف شرکت و حتی تصمیمات سازمان‌های دولتی را رد می‌کنند. همچنین بر کسی پوشیده نیست که رسانه‌ها اغلب از خارج تامین مالی می‌شوند. ذینفعان از این طریق تلاش می‌کنند تا بر برنامه‌های اجتماعی و سیاسی تأثیر بگذارند، منافع خود را تحمیل کنند. در واقع رسانه‌های مستقل وجود ندارند. با این حال، نمی‌توان بی‌اساس همه سازمان‌های غیردولتی را به کودتا متهم کرد و بررسی هر مورد ضروری است. ضمناً، چنین رسانه‌ها و سازمان‌های غیردولتی نه تنها در کشور ما، بلکه در کل فضای پساشوروی به صورت مخفیانه فعالیت می‌کنند. بنابراین، در کشورهای مستقل مشترک‌المنافع نیاز به وضع مقررات در فعالیت سمن‌ها وجود دارد».

تفرقه بینداز و حکومت کن

«تفرقه بینداز و حکومت کن» اصطلاحی سیاسی است که برای توصیف تاکتیک ایجاد، تقویت و بهره‌برداری از تضادها، تفاوت‌ها یا اختلافات بین دو یا چند طرف برای کنترل آنها استفاده می‌شود. کمی دیگر در مورد اینکه چگونه تنش‌ها و حالات اعتراضی به طور مصنوعی در جامعه ایجاد می‌شود، خواهیم گفت.

هیاهوی سال گذشته بر سر موضوع اسم مادر در گذرنامه به جای اسم پدر را به یاد دارد؟ آنگاه کشور به دو اردو تقسیم شد: برخی از لزوم حقوقی ذکر نام مادر در گذرنامه حمایت کردند و برخی دیگر مخالف آن بودند. این موضوع حساس همه اقشار جامعه را تحت تاثیر قرار داد. در این زمان مقامات تصمیم گرفتند وضعیت را به دست خود بگیرند. برای این منظور تغییراتی در قانون دادگاه قانون اساسی آغاز شد تا در مواردی امکان بررسی رأی نهایی فراهم شود. حکم جواز ذکر نام مادر به جای نام پدر در گذرنامه را آن زمان قاضی دادگاه قانون اساسی صادر کرد که در نتیجه محاکمه به آلْتین قاپالووا مادر بی‌شوهر، فمینیست، فعال دگرباشان جنسی، هنرمند و نویسنده کودکان چنین اجازه را داد.

چه کسی حق به جانب است: مادری که به تنهایی بچه‌ها را بزرگ می‌کند یا رویکرد سنتی به قوانین جامعه؟ در حالی که اکثر افراد جامعه در مورد مسائلی از این نوع در محل کار، در خانه و با دوستان در بارها بحث می‌کردند، برخی دست به اقدام واقعی زدند تا سابقه‌ای ایجاد کنند و به ذکر نام مادر به جای نام پدر در گذرنامه در قرقیزستان چراغ سبز نشان دهند. آنها با هم به نمایندگان پارلمان کشور مراجعه کرند. این به نام دلسوزانی که سند را امضا کردند، چه کسانی هستند؟

لیست سازمان‌هایی که خواستار ذکر نام مادر به جای نام پدر در گذرنامه شدند

شاید این سازمان‌ها به دلیل دیدگاه مشابه به این موضوع متحد شده باشند، اما اینها هنوز همان بنیادهای عمومی هستند که با کمک‌های مالی غرب وجود دارند. سوال اینجاست که آیا وابستگی مالی می‌تواند همگام با باورهای شخصی باشد؟ بلی، می‌تواند، اما آیا تصادفات خیلی زیاد نیست؟..

منبع: